Checklist: zzp of niet?

Gezichtspunt

Aanwijzing voor loondienst

Aanwijzing voor ondernemerschap

Nuance / toelichting

1.     Aard en duur van de werkzaamheden

Wat voor soort werk doet de opdrachtnemer?

Hoe lang werkt hij al voor deze opdrachtgever?

a)     Inspanningsverplichting voor de opdrachtnemer.

b)     Lange duur van de arbeidsrelatie (bijvoorbeeld een jaar of langer).

c)     Hoge urenomvang (per week), bijvoorbeeld 32 uur of meer.

d)     De opleiding, kennis, ervaring of vaardigheden van de opdrachtnemer zijn ook bij het reguliere personeel van de opdrachtgever aanwezig.

e)     De opdrachtnemer heeft de afgelopen zes maanden vergelijkbaar werk gedaan voor deze opdrachtgever. Deze factor weegt nog zwaarder als eerst sprake was van een arbeidsovereenkomst.

f)     Het werk is eenvoudig van aard.

a)     Resultaatsverplichting voor de opdrachtnemer.  

b)     Korte duur van de arbeidsrelatie (bijvoorbeeld minder dan zes maanden).

c)     Lage urenomvang (per week), bijvoorbeeld 16 uur of minder.

d)     De opdrachtnemer heeft specialistische kennis, opleiding, ervaring of vaardigheden die niet bij de opdrachtgever aanwezig is/zijn.

e)     De opdrachtnemer heeft niet eerder voor deze opdrachtgever gewerkt.

De aard van het werk kan meebrengen dat er geen of weinig aanwijzingen nodig zijn. Als dat zo is, maakt het voor de beoordeling niet uit of er in de praktijk veel of weinig aanwijzingen worden gegeven.

Voorbeelden waarin volgens de Belastingdienst weinig aanwijzingen nodig zijn: het werk is heel eenvoudig (koekjes inpakken) of de opdrachtnemer is heel bekwaam (ervaren jurist).  

2.     Manier waarop de werkzaamheden en werktijden worden bepaald

a)     De opdrachtgever bepaalt de manier, tijden en/of plaats van het werk. 

b)     De opdrachtgever kan bindende instructies geven over de manier waarop het werk moet worden gedaan (het maakt niet uit of deze ook daadwerkelijk worden gegeven). Die instructies zien op ‘hoe’ er wordt gewerkt, niet op ‘wat’ er moet gebeuren.  

a)     De opdrachtnemer bepaalt de manier, tijden en/of plaats van het werk. Of de opdrachtnemer is daar in elk geval vrijer in dan reguliere werknemers van de opdrachtgever.

De aard van het werk kan een bepaalde locatie of bepaalde werktijden meebrengen. In dat geval is dit punt niet zo relevant om te bepalen of er sprake is van een dienstverband. 

Voorbeeld: bij een bouwplaats staan locatie en werktijden (om veiligheidsredenen) vaak vast. Bij reparatiewerk aan moeilijk verplaatsbare apparatuur van de opdrachtgever is de locatie meestal ook een gegeven. 

De Hoge Raad noemt in de Deliveroo-zaak dat een hogere mate van vrijheid van de werkenden (bijvoorbeeld in wanneer ze willen werken en welk werk ze aannemen) kan duiden op opdrachtnemerschap. Toch zegt de Hoge Raad ook dat een zekere vrijheid ook binnen een arbeidsovereenkomst kan bestaan.

3.     Inbedding in de organisatie

In hoeverre is de verhouding tussen het personeel vergelijkbaar met personeel dat in dienst is bij de opdrachtgever?

a)     De opdrachtnemer werkt bij de opdrachtgever op locatie.

b)     De opdrachtnemer volgt de werktijden van de opdrachtgever.

c)     De opdrachtnemer gebruikt voorzieningen, gereedschap en/of materialen van de opdrachtgever.

d)     De opdrachtnemer doet mee aan personeelsactiviteiten die niet direct met de afgesproken werkzaamheden te maken hebben (teamvergaderingen, bedrijfsuitjes, kerstborrels).

e)     Er zijn nu (of in de afgelopen zes maanden) werknemers die grotendeels hetzelfde werk doen als de opdrachtnemer.

f)      De opdracht is een wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering (“core business”).

g)     De opdracht maakt deel uit van een belangrijk en structureel ondersteunend proces van de opdrachtgever. Of de opdracht heeft een structureel karakter.

h)     De opdrachtnemer vervangt een zieke medewerker, vult een openstaande vacature in of vangt piekwerkzaamheden op.

i)      De opdrachtnemer geeft leiding aan andere werkenden binnen de opdrachtgever (dit geldt niet voor ‘eigen inhuur’ door de opdrachtnemer zelf).

j)      De opdrachtnemer moet zich houden aan dezelfde bedrijfsregels of gedragsregels als de werknemers van de opdrachtgever (bijvoorbeeld een personeelsreglement).

k)     De opdrachtnemer is tijdens het werk voor derden herkenbaar als werkende voor de opdrachtgever (bijvoorbeeld door diens bedrijfskleding, visitekaartjes of mailadres te gebruiken).

a)  De opdrachtnemer werkt op zijn eigen locatie.

b)  De opdrachtnemer hanteert zijn eigen werktijden.

c)   De opdrachtnemer gebruikt eigen voorzieningen, gereedschap en/of materialen.

d)  De opdrachtnemer doet niet mee aan personeelsactiviteiten die niet direct met de afgesproken werkzaamheden te maken hebben. Of hij doet wel mee maar betaalt er zelf voor en/of krijgt er geen betaling voor.

e)  Het werk van de opdrachtnemer is (grotendeels) anders dan het werk van de werknemers.

f)    De opdrachtnemer doet incidenteel werk.

g)  De opdrachtnemer is tijdens het werk voor derden herkenbaar als zelfstandige (bijvoorbeeld met eigen bedrijfskleding, visitekaartjes of mailadres). 

Inbedding in de organisatie lijkt één van de belangrijkste criteria te worden. 

4.     Werk persoonlijk uitvoeren

a)     De opdrachtnemer moet het werk persoonlijk uitvoeren.

b)     De opdrachtnemer heeft toestemming nodig van de opdrachtgever om zich te laten vervangen.

c)     De opdrachtgever sluit zelf een afzonderlijke overeenkomst met een eventuele vervanger.

d)     De opdrachtnemer mag opdrachten niet weigeren.

a)     De opdrachtnemer mag zich vrij laten vervangen. 

b)     De opdrachtgever kan alleen objectieve kwaliteitseisen stellen (certificaten/diplomering, verklaring omtrent het gedrag, of registratie) aan vervangers.

c)     De opdrachtnemer sluit zelf een overeenkomst met een eventuele vervanger en blijft dus eindverantwoordelijk voor het resultaat. 

Uit het Deliveroo-arrest van de Hoge Raad volgt dat ook opdrachtnemers die zich vrij kunnen laten vervangen niet zonder meer zzp’er zijn. 

5.     Manier waarop afspraken tot stand zijn gekomen

a)      Weinig onderhandelingsruimte van de opdrachtnemer.

b)      De opdrachtgever bepaalt de inhoud van de overeenkomst. Er wordt bijvoorbeeld gewerkt volgens de standaardvoorwaarden van de opdrachtgever.

a)     Veel onderhandelingsruimte voor de opdrachtnemer.

b)     De opdrachtnemer bepaalt de inhoud van de overeenkomst. Er wordt bijvoorbeeld gewerkt volgens zijn eigen algemene voorwaarden.

6.     Manier waarop de beloning is bepaald en wordt uitbetaald

a)     De opdrachtgever bepaalt het tarief (of de beloning is in een cao bepaald).

b)     De opdrachtgever betaalt op eigen initiatief of via een automatisch systeem uit aan de opdrachtnemer.

c)     De opdrachtgever zorgt voor de facturen van de opdrachtnemer (self-billing).

d)     De opdrachtnemer krijgt een vast periodiek bedrag (x euro per maand).

e)     De opdrachtnemer krijgt doorbetaald als hij niet werkt, bijvoorbeeld tijdens vakantie of een tekort aan werk.

a)     De opdrachtnemer bepaalt het tarief zelf.

b)     Het tarief is de uitkomst van onderhandeling tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.

c)     De opdrachtnemer factureert en incasseert zelf.

d)     De opdrachtnemer werkt voor een totaalbedrag, uurtarief / dagtarief of een stukprijs.

e)     De opdrachtnemer brengt BTW in rekening.

f)      De opdrachtnemer krijgt niet doorbetaald tijdens vakanties of vraaguitval.

Als de opdracht is vrijgesteld van BTW is wel of niet BTW-plichtig zijn geen relevante factor.

7.     Hoogte van de beloning

a)     De beloning is vergelijkbaar met die van personeel in loondienst.

a)     De beloning is hoger dan die van personeel in loondienst.

8.     Mate van commercieel risico van de opdrachtgever

Hoe is het risico tussen opdrachtnemer en opdrachtgever verdeeld bij (bijvoorbeeld) schade, afwezigheid, ongelukken en gebrekkig werk?

a)     De risico’s liggen vooral bij de opdrachtgever.

b)     De opdrachtnemer is niet aansprakelijk voor schade.

c)     De opdrachtnemer wordt doorbetaald tijdens ziekte en/of verlof.

d)     De opdrachtgever is verantwoordelijk voor cursussen, certificaten, vergunningen et cetera die nodig zijn voor de werkzaamheden.

a)     De risico’s liggen vooral bij de opdrachtnemer.

b)     De opdrachtnemer is wel aansprakelijk voor schade. 

c)     De opdrachtnemer moet gebrekkig werk in eigen tijd en op eigen kosten verbeteren.

d)     De opdrachtnemer is zelf verantwoordelijk voor cursussen, certificaten, vergunningen et cetera die nodig zijn voor de werkzaamheden.

e) De opdrachtnemer heeft een verzekering voor beroeps- en/of bedrijfsaansprakelijkheid.

9.     Mate waarin de opdrachtnemer zich gedraagt of kan gedragen als ondernemer

a)     De opdrachtgever heeft veel invloed op welke opdrachten de opdrachtnemer elders doet.  

b)     Streng concurrentie- en relatiebeding.

c)     De opdrachtnemer is niet ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel.

d)     De opdrachtnemer wordt fiscaal niet behandeld als ondernemer. 

a)     De opdrachtnemer gedraagt zich in het economisch verkeer als ondernemer (of kan zich zo gedragen).

b)     De opdrachtnemer zet in op een reputatie als ondernemer of heeft een relatief grote naamsbekendheid.

c)     Geen of een marktconform concurrentie- en/of relatiebeding.

d) De opdrachtnemer doet actief aan acquisitie: hij doet zijn best om nieuwe opdrachten te krijgen.

e)     De opdrachtnemer heeft meerdere opdrachten bij andere opdrachtgevers.

f)     De opdrachtnemer is ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel.

g) De opdrachtnemer wordt fiscaal behandeld als ondernemer.

g)      De opdrachtnemer heeft eigen bedrijfskleding of een eigen bedrijfsauto.

Bij dit gezichtspunt spelen ook factoren een rol die buiten de specifieke opdracht een rol spelen: het gaat mede om het gedrag van de ondernemer in het 'economisch verkeer'.