Rechten van huishoudelijke werkers wereldwijd, in de EU en Nederland

Huishoudelijke werkers hebben weinig sociale rechten. Onterecht, vinden de Internationale Arbeidsorganisatie en het Europees Parlement. In Nederland is zelfs bij wet geregeld dat de hulp in de huishouding veel minder rechten heeft dan alle andere werknemers.

Bekijk je rechten als huishoudelijk werker in Nederland; or check your rights as a domestic worker in English.

In juni 2011 hebben vakbonden, werkgevers en regeringen met 83 procent van de stemmen een verdrag over huishoudelijk personeel aanvaard tijdens de Internationale Arbeidsconferentie. Huishoudelijk werkers worden vaak uitgesloten van elementaire arbeidsrechten; dit verdrag maakt daar een einde aan door huishoudelijke werkzaamheden als werk te erkennen. Ook werden hierin aan al het huishoudelijk personeel rechten toegekend. De International Labour Organization (ILO) schat dat er wereldwijd ten minste 100 miljoen mensen werken in particuliere huishoudens als huishoudelijk personeel.

Het verdrag is op 5 september 2013 van kracht geworden en per mei 2022 hebben 36 landen het geratificeerd: waaronder de Europese landen België, Duitsland, Finland, Italië, Ierland, Malta, Noorwegen, Portugal, Spanje, Zweden en Zwitserland. 

Meer weten hierover? Vind meer informatie via

Europese Commissie

De Europese Commissie stelde in zijn voorstel voor een Besluit van de Raad aangaande het autoriseren van de lidstaten om de conventie te ratificeren dat de meeste bepalingen van Verdrag 189 voor een groot deel overeen komen met de het acquis (de Europese Richtlijnen en jurisprudentie) op het terrein van sociaal beleid, antidiscriminatie en dergelijke. De definitieve tekst van het Besluit, waarmee de Europese Raad (de lidstaten) heeft ingestemd, is gelijkluidend.

Uitspraak Europees Hof van Justitie

Pas in 2022 heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie voor het eerst een uitspraak gedaan over huishoudelijke werkers. Dit betrof een Spaanse zaak, waar huishoudelijk personeel niet voor werkloosheid verzekerd kon worden (24 februari 2022). Het HvJ EU acht deze uitsluiting niet in overeenstemming met de derde richtlijn gelijke behandeling in de sociale zekerheid (79/7/EG). Dit is dus verboden discriminatie. Meer informatie kun je vinden bij de Vereniging voor Vrouw en Recht.

De Spaanse regering heeft inmiddels de werkloosheidswet veranderd. Ook heeft Spanje het voornemen om ILO-verdrag 189 over huishoudelijk werk te ratificeren gestand gedaan in februari 2023.

Politieke discussie over huishoudelijk personeel in Nederland

In Nederland heeft huishoudelijk personeel minder rechten dan alle andere werknemers. Dat geldt niet alleen voor huishoudelijke hulpen en werksters, maar ook voor nanny’s, gastouders, en PGB-zorgverleners. Al deze groepen zijn niet verplicht verzekerd voor werkloosheid en arbeidsongeschiktheid. Ze hebben bij ziekte slechts recht op zes weken doorbetaling van loon en hebben geen preventieve ontslagbescherming. Deze uitzonderingspositie is in verschillende wetten opgenomen. Hierdoor kan Nederland het ILO-verdrag over huishoudelijk werk niet ratificeren.

Check waar huishoudelijk werkers in Nederland wél recht op hebben.

Het huishoudelijk personeel in Nederland is het slechtste af in vergelijking met andere Europese landen. Kabinet-Rutte II (2012-2017) was met sociale partners overeengekomen een commissie in te stellen die moet onderzoeken of verbetering van de positie van huishoudelijk personeel wenselijk en mogelijk was. De Commissie Dienstverlening aan huis adviseerde in het voorjaar van 2014 om de wettelijke uitzonderingspositie van huishoudelijk personeel te verbieden voor de publieke sector - dus in de thuiszorg, de PGB's en in de kinderopvang. Eind 2014 besloot het kabinet met instemming van de Tweede Kamer dit advies naast zich neer te leggen. 

Daarna werd het weer geruime tijd stil rond dit onderwerp, tot 2020. In dat jaar voerde de Sociaal Economische Raad (SER) een verkenning uit naar de markt voor de persoonlijke dienstverlening. Bovendien vroeg PGB-zorgverleenster Carol Kollmann een werkloosheidsuitkering aan na afloop van haar contract toen haar werkgever/PGB-houder in een verpleegtehuis terecht kwam. Die uitkering werd afgewezen en Kollmann tekende, met hulp van vrouwenrechtenorganisaties, bezwaar en beroep aan.

Dat leidde in december 2021 tot een publiciteitstrekkende uitspraak van Rechtbank Rotterdam. De rechter vond dat Kollmann in principe wel recht had op WW en bovendien arbeidsverleden moest kunnen opbouwen voor dit type werk. De regeling Dienstverlening aan huis zorgt er voor dat zij gediscrimineerd wordt ten opzichte van andere werknemers. Voor PGB-zorgverleners kan deze discriminatie niet gerechtvaardigd worden, omdat de administratieve handelingen door de SVB voor rekening genomen worden. Voor andere huishoudelijke werkers wel. Rechtbank Rotterdam refereerde expliciet aan het advies van de Commissie Dienstverlening aan huis.

Het UWV heeft hoger beroep aangetekend bij de Centrale Raad van Beroep (CRvB). Die heeft op 30 maart 2023 geoordeeld dat uitsluiting van PGB-zorgverleners van sociale zekerheid verboden discriminatie is. De Centrale Raad van Beroep heeft zelf ook een nieuwsbericht uit doen gaan. 

Het Ministerie van SZW beraadt zich op de invulling van de vereiste wetswijziging. Ondertussen kunnen PGB-zorgverleners die werkloos raken een WW-uitkering aanvragen. Ben je PGB-zorgverlener? Dan verdient het ook aanbeveling om je arbeidsverleden te laten aanvullen met je PGB-banen. Daarmee kun je namelijk aanspraak maken op een langere WW-uitkering en loongerelateerde arbeidsongeschiktheidsuitkering

De Rechtbank Rotterdam heeft inmiddels nog een beroepszaak van een andere PGB-zorgverleenster die in navolging van Kollmann WW had aangevraagd nadat haar cliënt/PGB-houder was overleden. Zij werkte 18 tot 20 uur per week op minder dan vier dagen. De rechtbank heeft UWV gevraagd binnen vier weken te laten weten welke gevolgen de uitspraak van de CRvB heeft voor deze beroepszaak.

Alle ontwikkelingen staan uitvoerig gedocumenteerd in het boek Een baan als alle andere?! De rechtspositie van huishoudelijk personeel Vereniging voor Vrouw en Recht Clara Wichmann. In november 2015 verscheen een aanvulling op dit naslagwerk. Een volgende actualisering staat voor 2023 op de rol.

Vergelijk je salaris

 
Loading...