Pensioen van en naar je ex

Bij echtscheiding moeten de bezittingen van beide partners verdeeld worden. Opgebouwde pensioenrechten behoren ook tot het te verdelen vermogen. Dat vond de Hoge Raad in 1981 in het Boon/Van Loon-arrest. Vanaf dat moment diende bij echtscheiding ook pensioenverrekening plaats te vinden. Daarna zijn wettelijke regels gekomen, pensioenverevening bij echtscheiding, die gelden voor echtscheidingen vanaf 1995. Met een nieuwe wet, Pensioenverdeling na echtscheiding 2022, zal in de toekomst na echtscheiding een andere wijze van verdeling van pensioenrechten standaard worden.

Pensioenverevening

Op grond van de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding hebben beide partners recht op de helft van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Dit geldt ook bij de ontbinding van een geregistreerd partnerschap, voor de duur van dat partnerschap. Verevening op pensioendatum is de standaardmethode. Als degene die pensioen opbouwde eerder overlijdt, dan kan de ex-partner mogelijk bijzonder partnerpensioen krijgen. Als de ex-partner vóór de pensioendatum overlijdt, dan wordt de verevening van het pensioen weer ongedaan gemaakt. Dat is in 13% van de aangemelde vereveningen het geval.

Beide ex-partners moeten binnen twee jaar na de scheidingsdatum het pensioenfonds informeren over de echtscheiding en verevening. Dan verzorgt het pensioenfonds de uitbetaling aan de ex-partner die een deel van het pensioen krijgt van haar of zijn ex. Ingangsdatum blijft de pensioendatum van degene die het pensioen opbouwt. Als ex-partners of hun advocaten de termijn van twee jaar vergeten, dan moet de vereveningsgerechtigde zelf de uitbetaling regelen met de ex-partner als die met pensioen gaat. Uit onderzoek blijkt een behoorlijk deel van de gescheiden ex-partners de termijn van twee jaar te vergeten. Die kunnen elkaar dus weer tegenkomen als de vereveningsplichtige met pensioen gaat.

Conversie is ook mogelijk

Ex-partners kunnen er ook voor kiezen om het opgebouwde pensioen te splitsen. Dan wordt het deel van het ouderdomspensioen dat naar de ene ex gaat omgezet in een zelfstandige eigen aanspraak bij het pensioenfonds. Conversie heet dat. Beide partijen moeten hier mee instemmen, want deze verdeling is definitief. De ex, de vereveningsgerechtigde, wordt dan door het pensioenfonds behandeld als gewezen deelnemer, oftewel slaper. Net als andere gewezen deelnemers kan de ex-partner zelf bepalen wanneer het pensioen ingaat.

Andere afspraken mogelijk, maar wel op schrift

Ook is het mogelijk een andere verdeling af te spreken en bijvoorbeeld de voorhuwelijkse jaren, waarin men al wel samenwoonde, mee te tellen. Afzien van verdeling van pensioenrechten is ook toegestaan. Bijvoorbeeld als je allebei ongeveer evenveel verdient of omdat de ene partner al meer krijgt van andere bezittingen (zoals een eigen huis). Zet dan wel op schrift in het scheidingsconvenant en meld het aan het pensioenfonds via het formulier verdeling ouderdomspensioen. Uit het evaluatieonderzoek blijkt dat ex-partners in een kleine 30% van de echtscheidingen afzien van pensioenverevening.

Uitzondering: een klein pensioen wordt niet verdeeld

Er is een ondergrens in de wet: als het pensioen na verevening laag is, dan hoeft het niet verdeeld te worden. Die ondergrens is ongeveer € 500. In die situatie kunnen partners besluiten om dit te betrekken bij de overige afspraken over te verdelen bezittingen. In ruim de helft van de gevallen waarin gescheiden partners een formulier verdeling ouderdomspensioenen opsturen is het pensioen overigens  niet hoog genoeg om te verdelen!

Wat kost pensioenverevening?

Over de kosten van pensioenverevening vallen geen algemene uitspraken te doen. Het is de pensioenuitvoerders toegestaan kosten in rekening te brengen. Kijk op de website van het pensioenfonds of neem contact op. In de toekomst, bij de wet Pensioenverdeling na echtscheiding, zullen de kosten wettelijk gemaximeerd worden.

Meer informatie over verevening van pensioen bij echtscheiding vind je bij de Rijksoverheid.

Pensioenverrekening

Wie vóór 1995 gescheiden is kan in de meeste gevallen wel een deel van het ouderdomspensioen van de ex-partner claimen. Alleen met specifieke huwelijkse voorwaarden kan deze mogelijkheid uitgesloten zijn.

Bij die 'oude scheidingen' gelden de regels voor pensioenverrekening die de Hoge Raad in het Boon/Van Loon-arrest heeft omschreven. Dat is een voorwaardelijke uitkering. Deze wordt uitgedrukt in een percentage van het pensioen van de andere partner, berekend aan de hand van het vóór de scheiding opgebouwde pensioen. Verder kan, afhankelijk van de leeftijd van de beide partners, het weduwenpensioen wel of niet betrokken worden bij de verrekening. Bij het arrest was sprake van een afzonderlijk bekostigde nabestaandenvoorziening. Ook kan rekening worden gehouden met een over- of onderbedeling van de overige bezittingen.

Deze pensioenverrekening is gespecialiseerde materie, waar gewone echtscheidingsadvocaten en financiële planners doorgaans weinig kaas van hebben gegeten. Als je vóór 1995 gescheiden bent en te maken krijgt met pensioenverrekening, zoek dan gespecialiseerde hulp.

De nieuwe wet: Pensioenverdeling na echtscheiding

In de toekomst zal pensioenverdeling na scheiding wat eenvoudiger worden voor partners die na de invoering van de nieuwe wet gaan scheiden. Een wetsvoorstel (kamerstuknummer 35287) hiervoor ligt bij de Tweede Kamer, die echter eerst de Wet toekomst pensioenen wilde behandelen

Uitgangspunt van de nieuwe wet is dat het tijdens het huwelijk opgebouwde pensioen meteen verdeeld wordt na de scheiding: elke ex-partner krijgt een eigen pensioenaanspraak. Conversie wordt dus regel. Het pensioenfonds neemt contact hierover op met scheidende partijen zodra het fonds door de Basisregistratie Personen over de echtscheiding is geïnformeerd. Beide ex-partners moeten binnen zes maanden reageren. Uitstel vragen van een extra half jaar mag.

Het is nog steeds mogelijk iets anders af te spreken over het opgebouwde ouderdomspensioen, maar dan moet het pensioenfonds daarover tijdig, binnen een termijn van zes maanden, geïnformeerd worden. Het is ook mogelijk om bijzonder partnerpensioen buiten de conversie te laten. Het pensioenfonds moet uiteraard wel van deze afspraak op de hoogte worden gesteld.

Het kabinet verwacht door de nieuwe systematiek van automatische verdeling via de pensioenuitvoerder circa 70% van de echtscheidingen, waar pensioen in het spel is, te bereiken. Dat is veel meer dan nu het geval is. Doordat conversie meteen na de scheiding plaatsvindt, kan een verdelingsgerechtigde ex-partner een klein eigen pensioen op naam krijgen, dat conform de Wet waardeoverdracht klein pensioen automatisch overgedragen wordt naar de eigen pensioenuitvoerder van de ex-partner.

Alles over pensioen en salaris

• Zo werkt de AOW, het pensioen via de overheid
• In de derde pijler spaar je voor je pensioen via individuele potjes
• Je salaris vergelijken met vakgenoten? Doe de Salaris-Check