Wat zijn je rechten als je vrijwillig of noodgedwongen vanuit huis werkt? Wat kan je werkgever wel van je vragen en wat niet? En hoe houd je het thuiswerken gezond en leuk?
Momenteel werken veel mensen thuis door de coronacrisis. Dat betekent echter niet dat thuiswerken voor iedereen even geschikt is. In sommige beroepen is het gewoonweg niet mogelijk: denk aan supermarktpersoneel of schilders. Maar het kan ook zijn dat je te krap woont, het internet niet goed genoeg is of de thuissituatie het niet toelaat.
Normaliter werkt in Nederland ongeveer 20% van de beroepsbevolking regelmatig thuis. Daarmee is Nederland internationaal koploper. Tijdens de coronacrisis is dit flink toegenomen. Uit ons eigen corona-onderzoek blijkt dat 43% nu zo veel mogelijk thuiswerkt. Dat is meer dan in onze buurlanden: in Duitsland werkt 28% vanuit huis, in België is dat 26%. De verwachting van veel werkgevers is bovendien dat thuiswerken ook na de pandemie een grote rol blijft spelen. Werkgeversorganisatie AWVN stelt op basis van een recente ledenenquête dat de meeste (grote) werkgevers denken dat de thuiswerknorm zo’n twee dagen per week zal worden. Uiteraard geldt dit niet voor productie- en contactberoepen.
Verplichtingen voor de werkgever
Als je thuiswerkt, moet je werkgever moet ervoor zorgen dat jij je werk kunt doen op de manier waarop je dat gewend bent. Zo mag die er niet zomaar van uitgaan dat je je eigen computer kunt gebruiken voor je werk. Je eigen laptop of desktop thuis is namelijk privébezit, en daar heeft je werkgever niets over te zeggen. Ook kan het gebruik van een werklaptop gewenst zijn omdat er met persoonlijke gegevens gewerkt wordt of omdat bepaalde programma's gebruikt worden die enkel daarop beschikbaar zijn.
Thuiswerkvergoeding
Je werkgever mag jou als werknemer een vergoeding geven voor de voorzieningen die je nodig hebt om thuis te werken. Zo’n vergoeding rekent de Belastingdienst tot de zogenaamde vrije ruimte. Dit betekent dat je geen belasting hierover hoeft te betalen. Door de coronacrisis is de maximale vrije ruimte op basis van je fiscale loon verhoogd tot 3%, waar het voorheen 1,7% was. De 3% geldt tot een fiscaal loon van € 400.000; daarboven gaat het om 1,2% vrije ruimte.
Een vaste vergoeding voor algemene kosten (zoals gas, water, elektriciteit e.d.), zoals bijvoorbeeld in de cao Rijk is afgesproken à € 2 per dag, is niet vrijgesteld van belastingen. Hierover moet je dus wel nog inkomstenbelasting betalen.
- vergoedingen voor internet, telefoon en andere communicatiemiddelen zijn onbelast als deze middelen noodzakelijk zijn voor het te verrichten werk. Het privévoordeel dat deze middelen opleveren, hoeft niet nog extra te worden verrekend.
- hetzelfde geldt tegenwoordig voor computers. Dit komt door de werkkostenregeling die in 2015 is ingevoerd. Hierdoor hoef je niet meer te bewijzen dat je zo'n computer hoofdzakelijk zakelijk gebruikt, maar kan deze onbelast worden verstrekt.
Meer informatie vind je bij de Belastingdienst.
Thuiswerkvergoeding voor uitzendkracht?
Het belastingvrij verstrekken van thuiswerkvergoedingen aan uitzendkrachten is toegestaan. Een thuiswerkvergoeding valt echter niet onder de vaste arbeidsvoorwaarden, die gelijk moeten zijn voor werknemers en uitzendkrachten die werken in dezelfde organisatie. Daardoor kan het voorkomen dat je als uitzendkracht geen thuiswerkvergoeding krijgt, terwijl je collega's in vaste dienst die wel krijgen.
Veilig en gezond thuiswerken
Werken vanuit huis kan erg belastend zijn, merkt een enquêtedeelnemer: "Mijn mentale en fysieke gezondheid worden flink beïnvloed doordat ik meer tijd voor een scherm doorbreng. Het leidt tot vermoeidheid, hoofdpijn en slaaptekort." Dat is natuurlijk niet hoe een werknemer na een werkdag eraan toe moet zijn.
Wettelijk is geregeld dat je je werk op een verantwoorde en veilige manier moet kunnen doen. Dat staat in de Arbowet. Thuiswerken moet bijvoorbeeld niet plotseling leiden tot RSI-klachten. Als je geen goede bureaustoel of geen goed toetsenbord thuis hebt, moet je werkgever die ter beschikking stellen. Soms gaat dat om details. Zo mogen bijvoorbeeld je beeldscherm en je toetsenbord niet aan elkaar vast zitten, zodat je een goede zithouding met voldoende afstand van het scherm kunt hebben. Ook moet door de werkgever nagedacht worden over hoe bijvoorbeeld werkstress geminimaliseerd kan worden.
- Het Arboportaal van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zet de meest gestelde vragen over thuiswerken en de Arbowet op een rij;
- De FNV heeft een brochure gemaakt over veilig en gezond thuiswerken.
Efficiënt thuiswerken
"Het lijkt wel alsof er nog meer te werken valt", aldus een ondervraagde werknemer. "Ik heb de hele dag videoconferenties en vergaderingen, maar ze lijken een stuk minder doelmatig dan voorheen." Werken vanuit huis kan behoorlijk zwaar zijn, vooral als je organisatie niet daarop is ingericht of moeite heeft zich aan te passen.
Werken vanuit huis kan ook lastig zijn als je bijvoorbeeld kleine kinderen thuis hebt. Dit kan werken op je vaste tijden lastig of zelfs onmogelijk maken. Ook kan het vervelend zijn als bij je werk geheimhouding komt kijken en je je werkruimte moet delen met huisgenoten.
In al deze gevallen is het verstandig om te overleggen met je werkgever, want vaak zal het aanpassen van je werksituatie om maatwerk gaan. Denk bijvoorbeeld aan het werken op andere uren dan gebruikelijk, het opzoeken van externe locaties zoals (individuele ruimtes in) bibliotheken en natuurlijk het gebruik van digitale hulpmiddelen, zoals Zoom, Microsoft Teams, Skype en andere moderne communicatiemiddelen. Vergeet hierbij niet de extra hulpmiddelen die de werkgever ter beschikking moet stellen, zoals een goede koptelefoon.
Waarom wel of niet thuiswerken?
De meeste Nederlanders die de onze corona-enquête hebben ingevuld en een reactie hebben achtergelaten, zijn niet erg positief over het thuiswerken. Zo wordt er geklaagd over extra werkdruk, vergaderingen die minder efficiënt zijn en het ongemak dat komt kijken bij lange dagen voor een scherm zitten.
Niet iedereen is echter negatief. Zo biedt het bijvoorbeeld kansen voor werknemers met een beperking, die vaak afhankelijk zijn van (technische) hulpmiddelen. Zo antwoordde een enquête-deelnemer: "Ik kan nu meer meedoen met de maatschappij, omdat ik door ziekte al grotendeels aan huis was gebonden. Doordat mijn werk eindelijk meer is ingesteld op immobiliteit, bijvoorbeeld in de ICT en andere systemen, kan ik meer betekenen in mijn werk."
Andere reden om (deels) thuis te werken zijn:
- minder reistijd;
- de spits vermijden;
- minder afleiding;
- efficiëntere dagindeling;
- combineren van werk en privé (bijvoorbeeld de zorg voor kinderen).
Waarop heb jij recht?
- Zie wat jouw cao zegt over thuiswerken
- Wees op de hoogte van het gemiddelde brutosalaris voor jouw beroep