Vrouw in mannenteam iets minder gelukkig (21-06-11)

Weinig vrouwen werken op een boorplatform, als stukadoor of automonteur. En weinig mannen zijn secretariaatsmedewerker of verzorgende in de thuiszorg. Het zijn vreemde eenden in de bijt van typische mannen- of vrouwenberoepen. Heeft het ook effect op je tevredenheid met je leven als je zo'n vreemde eend bent? Niet of nauwelijks, alleen vrouwen in een team van hoofdzakelijk mannen zijn iets minder gelukkig. Dat constateert Samanthe van den Bergh in haar afstudeerscriptie voor de studierichting Arbeid, Organisatie en Management aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Voor haar onderzoek gebruikte ze de uitkomsten van de Loonwijzer salarisenquête.

Vrouwen in typische mannenberoepen worden soms onderschat door hun mannelijke collega's of krijgen de zogenaamd typische vrouwenklusjes toebedeeld. Ook krijgen ze regelmatig te maken met seksistische opmerkingen. Mannen in typische vrouwenberoepen daarentegen stromen relatief vaak door naar leidinggevende functies. Maar ook zij hebben soms te maken met vooroordelen, bijvoorbeeld dat ze 'watjes' zijn.

Vrouw in de offshore
Er is nauwelijks wetenschappelijke kennis over het verband tussen een afwijkende beroepskeuze in zulke typische mannen- en vrouwenberoepen en hoe tevreden iemand zich met zijn leven voelt. Van den Bergh is er nieuwsgierig naar, mede vanwege haar ervaringen. Voorafgaand aan haar studie Arbeid, Organisatie en Management werkte ze als ingenieur in de olie- en gasindustrie, in de offshore engineering. Als enige vrouw, van wie de  collega's vonden:  'Niet dat er iets op tegen is hoor, maar eigenlijk is het toch tegen haar natuur. Toch? En ze doet alles vast héél anders …'  En over haar directe chef zegt ze: 'Die reageerde juist heel enthousiast toen ik aangaf wel een plekje te willen opschuiven binnen het team naar een vrijgekomen positie - ik zou vast héél anders invulling gaan geven aan die functie, ik was immers een vrouw! Dat ik binnen het team de enige was met een universitair diploma en ook nog de meeste offshore-ervaring had waren factoren die er blijkbaar minder toe deden.'

Drie soorten vreemde eenden
In haar onderzoek onderscheidt Van den Bergh drie soorten vreemde eenden in de bijt.

• Werknemers in een typisch mannen- of vrouwenberoep. Vrouwelijk zijn bijvoorbeeld beroepen waarin zorg en empathie vereist zijn, mannelijk de beroepen die analytische vaardigheden of ruimtelijk inzicht vereisen, en leidinggevende functies en dan met name de hogere managementfuncties.
• Werknemers in typische mannen- of vrouwensectoren. Transport en zware industrie zijn bijvoorbeeld mannensectoren; de zorg is een vrouwensector.
• Werknemers die in hun team van directe collega's sterk in de minderheid zijn wat betreft geslacht.

Vrouw in mannenteam minder gelukkig
Het onderzoek laat zien dat als vreemde eend werken in een typische mannen- of vrouwenberoep of typische mannen- of vrouwensector geen invloed heeft op iemands tevredenheid met het leven. Wel is er verschil als het gaat om de samenstelling van het team van directe collega's. Vrouwen in een team van voornamelijk mannen zijn iets minder tevreden met hun leven dan andere vrouwen. Ze geven hun geluk gemiddeld een 7,25 terwijl de andere vrouwen hun geluk gemiddeld een 7,34 geven. Voor mannen in een team van voornamelijk vrouwen is dit verschil er niet.

Kroegverhalen
De reden dat vrouwen in mannenteams minder tevreden zijn, is een gevolg van de negatieve houding van de mannen tegenover de vrouwen, constateert Van den Bergh. Ze moeten bijvoorbeeld opboksen tegen de overheersende cultuur, waar mannen zich vaak niet eens van bewust zijn: seksueel getinte grappen, sterke kroegverhalen, zich uitsloven in het bijzijn van vrouwen. Ook reageren sommige mannen negatief als ze denken dat de status van hun werk daalt wanneer er vrouwen toetreden. Daarnaast kunnen andere factoren een rol spelen, maar die konden in het onderzoek niet worden bestudeerd. Zo kunnen vrouwen bijvoorbeeld het praten over en weer met andere vrouwen op hun werk en in hun pauzes missen.

Negatieve effecten vermijden
Werknemers die minder gelukkig zijn, zijn minder productief en veranderen eerder van baan. Werkgevers kunnen dit negatieve effect vermijden door vrouwelijke werknemers gelijk over teams te verdelen of teams samen te stellen van alleen mannen of vrouwen, adviseert Van den Bergh. Maar de maatschappelijke trend is dat er steeds minder werkplekken sterk door mannen worden gedomineerd, voegt ze eraan toe. In de toekomst zullen dus vrouwen minder vaak sterk in de minderheid zijn in een team.

In het onderzoek zijn ruim 26.500 ingevulde Loonwijzer salarisenquêtes geanalyseerd die zijn ingevuld in de periode 2008-2009.