In de Loonwijzers in Nederland, België en Engeland zijn vragen gesteld aan call centre operators en teamleaders over hun arbeidstijden. We vergelijken de patronen van werken op zaterdag, op zondag en in de avond.
Volgens het CBS werken in Nederland ruim 4 op de 10 mensen ‘wel eens’ ’s-avonds, ruim 4 op de 10 mensen ‘wel eens’ op zaterdag en bijna 3 op de 10 ‘wel eens’ op zondag. In de Loonwijzer is de vraag iets beperkter gesteld, namelijk of men ‘regelmatig’ op onregelmatige tijden werkt. In 2005-2007 werkt dan ruim 4 op de 10 regelmatig ’s-avonds, ruim 3 op de 10 regelmatig op zaterdag en ruim 2 op de 10 op zondag.
Als we de arbeidstijden van de Nederlandse call centre werknemers met die van de overige beroepsbevolking vergelijken, dan werken ze even vaak op zaterdag, een stuk minder op zondag, maar vaker ’s avonds. Dat lijkt voor de hand te liggen, maar toch geven de cijfers voor België en Engeland een heel ander beeld. Zo werkt in Nederland de beroepsbevolking vaker op zaterdag dan die van België en Engeland, maar ligt dat bij de call centre medewerkers precies omgekeerd. In België werken 5 op de tien operators op zaterdag, in Engeland zelfs ruim 5 op de 10, en in Nederland 4 op de 10.
Ook werken op zondag laat per land geheel verschillende patronen zien. Werken op zondag komt in Nederland in het algemeen meer voor dan in Engeland, en nog meer dan in België. Call centre medewerkers, daarentegen, werken in Nederland weinig op zondag, terwijl ze dat in België en vooral in Engeland juist veel vaker doen.
Regelmatig ’s avonds werken onder de Nederlandse beroepsbevolking komt veel vaker voor dan onder de Belgische en Engelse. Maar opnieuw liggen de zaken onder de call centre medewerkers anders. In België werken ze veel vaker ’s avonds, gevolgd door hun collega’s in Nederland en daarna pas die in Engeland. De werktijden in de call centres volgen dus niet het algemene patroon van het betrokken land. Tegelijkertijd is ook het patroon van werken in de call centres onderling verschillend. In Nederland werken operators en teamleaders vooral in de avond en amper op zondag, in België vooral in ‘s-avonds en op zaterdag, en in Engeland wel op zaterdag en enigszins op zondag, maar niet in ‘s-avonds.
Onregelmatige werktijden blijken in het algemeen nauwelijks samen te hangen met leeftijd: jongeren werken nauwelijks meer op onregelmatige tijden dan ouderen. Dit zien we in alle drie de landen. Hierin verschillen call centre medewerkers niet van de hele beroepsbevolking. Wel hangen onregelmatige werktijden samen met opleiding. Laag opgeleiden werken vaker op zaterdag en op zondag. Werken in de avond komt bij laag, midden en hoogopgeleiden ongeveer even vaak voor. Ook dit algemene patroon is hetzelfde in de drie landen, maar onder call centre medewerkers is het beeld opnieuw heel verschillend. Zo werken laag-opgeleide call centre medewerkers in Nederland en België relatief vaak op zaterdag, maar doen ze dat weer niet in Engeland, terwijl midden- en hoger opgeleide call centre medewerkers in alle drie landen vaker ’s-avonds werken.
Maarten van Klaveren is senior onderzoeker/consultant bij STZ advies & onderzoek, Eindhoven
Kea Tijdens is onderzoekscoördinator bij AIAS, Universiteit van Amsterdam