Let op: de VAR is per 1 mei 2016 afgeschaft door de introductie van de Wet Deregulering beoordeling arbeidsrelatie (DBA). Deze pagina vervult dan ook enkel een archieffunctie.
Lees meer over de actuele situatie op de pagina Beoordeling Arbeidsrelatie.
Wat was de VAR?
Met de juiste Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) van een freelancer liep de opdrachtgever geen risico aangeslagen te worden voor een naheffing loonbelasting en premies werknemersverzekeringen. Dat is de reden dat een opdrachtgever vroeg om een VAR-verklaring en met name een VAR-WUO of een VAR-DGA (zie hieronder). Je kon een aanvraagformulier daarvoor invullen door het formulier te downloaden of door de online module te doorlopen. De VAR kreeg je dan binnen acht weken - maar vaak veel sneller - toegestuurd met de post; daarna kon je je opdrachtgever een kopie sturen. Een VAR-WUO was overigens niet vereist om door de Belastingdienst als zelfstandig ondernemer beschouwd te worden.
De VAR was één jaar geldig. Voor een nieuw kalenderjaar was een nieuwe VAR nodig. Daarnaast was een VAR alleen geldig voor de werkzaamheden waarvoor je de verklaring hebt gekregen. Een VAR voor redactiewerk was bijvoorbeeld niet te gebruiken wanneer je ook als klusjesman actief bent.
Welke soorten VAR waren er?
De Belastingdienst kende vier verschillende soorten VAR :
VAR-WUO
Met een VAR voor Winst Uit Onderneming geef je de opdrachtgever de zekerheid dat hij geen loonheffingen en premies voor je hoeft in te houden en te betalen. Je bent niet verzekerd voor werknemersverzekeringen zoals de WIA en de WW.
VAR-DGA
Wanneer je directeur-grootaandeelhouder (DGA) bent van een BV of een NV en je inkomsten uit VAR-werkzaamheden ‘voor rekening en risico’ van je vennootschap komen, dan kun je een VAR-DGA krijgen. Deze is redelijk gelijk aan de WUO-versie: de opdrachtgever is gevrijwaard van inhoudingsplicht.
VAR-ROW
Bij een VAR-ROW (resultaat uit overige werkzaamheden) moet de opdrachtgever zelf beoordelen of er sprake is van een dienstverband. Je geeft hem dan ook geen zekerheid over het inhouden van loonheffingen. De opdrachtgever moet zelf bepalen of zich een dienstverband voordoet en daarnaar handelen bij de uitbetaling. Je hebt er dus niet zoveel aan.
VAR-loon
Ook bij een VAR-loon is er voor de opdrachtgever geen duidelijkheid of hij loonheffingen in moet houden en premies werknemersverzekeringen af moet dragen. Deze VAR, voor 'loon uit dienstbetrekking', krijg je wanneer uit je antwoorden blijkt dat je maar een beperkte zelfstandigheid geniet bij het uitvoeren van je werk.
VAR aanvragen
Een van de eerste vragen op het aanvraagformulier is hoe je zelf je inkomsten beoordeelt. Daarbij kun je kiezen uit een van de vier bovenstaande categorieën. Om een VAR-WUO of een VAR-DGA te krijgen en dus echt als ondernemer gezien te worden, moet je meer doen dan de juiste categorie aankruisen. Het is belangrijk dat ook uit de andere vragen blijkt dat je volledig zelfstandig je werk kunt uitoefenen, dat je genoeg opdrachtgevers hebt, dat je voldoende uren maakt en dat je je presenteert en gedraagt als ondernemer.
Het kan gebeuren dat je wel een VAR-WUO hebt maar dat achteraf de zelfstandigheid niet groot genoeg blijkt. Oftewel: achteraf lijkt sprake van een dienstverband. Dan vervallen voor jou in ieder geval de aftrekposten voor ondernemers. Je opdrachtgever is echter gevrijwaard van naheffing loonbelasting en afdracht werknemersverzekering. Qua belastingheffing is er verder niet zo veel verschil. De tarieven van loonbelasting en inkomstenbelasting zijn hetzelfde, maar of je de zelfstandigenaftrek krijgt, is maar de vraag.
Wat moest ik invullen om een VAR-WUO te krijgen?
Het ondernemerschap werd getoetst aan de hand van flink wat vragen. De belangrijkste worden hieronder uitgelicht.
Hoeveel uur verwacht u aan de VAR-werkzaamheden te besteden in het jaar waarvoor u de verklaring aanvraagt?
Hierbij kun je kiezen voor ‘minder dan 200 uur’, ‘tussen de 200 en 700 uur’ en ‘meer dan 700 uur’. Werk je minder dan 200 uur in het jaar, dan is een VAR-WUO zo goed als uitgesloten. Bij 200 tot 700 uur wordt goed gekeken naar de antwoorden op de overige vragen en of daaruit je ondernemerschap blijkt. Begin je later in het jaar, en kun je dus minder uren maken, dan mag het aantal uren ook lager zijn. Geef dan wel duidelijk aan wanneer je bent begonnen met je werkzaamheden. Steek je meer dan 700 uur in je bedrijf, dan is de kans groot dat je een VAR-WUO krijgt (mits de andere vragen ook daarop wijzen). Hierbij gaat het niet alleen om uren die je in rekening brengt bij opdrachtgevers, maar ook bijvoorbeeld om de tijd die je steekt in het bijhouden van vakliteratuur.
Hoeveel opdrachtgevers verwacht u voor de VAR-werkzaamheden in het jaar waarvoor u de verklaring aanvraagt?
‘Minder dan drie opdrachtgevers’, ‘drie tot zeven opdrachtgevers’ en ‘zeven of meer opdrachtgevers’ zijn de opties. Kies nooit voor het eerste.
Verwacht u dat de inkomsten in het jaar waarvoor u de verklaring aanvraagt, voor meer dan 70% worden behaald bij één opdrachtgever?
Wanneer je bij één opdrachtgever het overgrote deel van je omzet verdient, zal de Belastingdienst zich afvragen of er sprake is van een (verkapt) dienstverband. Het is aan te raden de inkomensverdeling evenwichtiger te krijgen, zodat je deze vraag met ‘nee’ kunt beantwoorden.
Bent u verplicht alle aanwijzingen van uw opdrachtgever(s) op te volgen bij de uitvoering van de VAR-werkzaamheden?
Eigenlijk wordt hier gevraagd of je echt zelfstandig bent. Als zelfstandige zou je immers de vrijheid moeten hebben om je werk naar eigen inzicht uit te voeren. Beantwoord de vraag of je verplicht bent alle aanwijzingen op te volgen dus met met ‘nee’.
Maakt u reclame voor de VAR-werkzaamheden?
Reclame is niet alleen een advertentie in de (lokale) krant. De Belastingdienst ziet een website ook als een vorm van reclame, net zoals het uitdelen van visitekaartjes bij borrels of je bedrijfsnaam en/of logo op een auto. Antwoord dus altijd ‘ja’ hierop.