Vragen over werken tijdens de coronacrisis

Het coronavirus heeft de nodige impact op het werk van veel Nederlanders. Wat betekent dit voor jouw werk?

Thuiswerken

Ik moet thuiswerken vanwege het coronavirus. Wat zijn mijn rechten?

De overheid deed aan het begin van de coronacrisis de oproep aan werkgevers en werknemers om zoveel mogelijk thuis te werken. Veel werkgevers hebben dat advies ook overgenomen. Als je op kantoor werkt, is thuiswerken in veel gevallen ook goed te doen. Dat betekent niet dat thuiswerken altijd even handig is, of bevorderlijk voor je gezondheid. Daarom blijven veel van de rechten van kracht die normaliter op kantoor ook gelden. We lichten de belangrijkste uit.
 
Ten eerste: je werkgever moet ervoor zorgen dat jij je werk kunt doen op de manier waarop je dat gewend bent. Dat betekent bijvoorbeeld dat je een laptop van kantoor kunt gebruiken. Je werkgever mag er niet zomaar van uitgaan dat je wel je eigen computer kunt gebruiken voor je werk. Dat heeft bijvoorbeeld te maken met de toegang tot bepaalde (beveiligde) diensten en programma's en het feit dat eigen apparatuur gewoon privébezit is waar je werkgever niets over te zeggen heeft.
 
Ten tweede: je moet je werk op een verantwoorde en veilige manier kunnen doen. Thuiswerken moet niet plotseling leiden tot RSI-klachten. Als je geen goede bureaustoel of een goed toetsenbord thuis hebt, moet je werkgever die ter beschikking stellen. Afhankelijk van de periode van thuiswerken kan hier flexibel mee worden omgegaan. Voor één week hoeft niet meteen een stoel te worden aangeschaft, maar zodra de thuiswerkperiode langer duurt, moet goed worden gekeken hoe klachten effectief kunnen worden voorkomen.
 
Als een of beide punten niet gewaarborgd zijn, dan kan je werk op een verantwoorde manier doen een hele uitdaging zijn. In al deze gevallen is het verstandig om te overleggen met je werkgever, want vaak zal het om maatwerk gaan.
 

Kan ik als werkgever vragen aan werknemers om naar het werk te komen als thuiswerken niet mogelijk is?

We snappen dat je je als werkgever bezwaard kunt voelen om werknemers bijvoorbeeld in een drukke omgeving met veel klanten te laten werken. Ook is het mogelijk dat werknemers zelf bang zijn om naar het werk te komen. Het kan best lastig zijn om daarmee om te gaan.
 
Bij kantoorwerk blijkt thuiswerken in veel gevallen mogelijk, zo heeft het de coronacrisis ons wel geleerd. Er wordt veel gebruikgemaakt van de cloud en van applicaties zoals Skype, Zoom en Microsoft Teams. Werken je werknemers normaliter op kantoor, dan is investeren in thuiswerkmogelijkheden de slimste optie. Dan hoef je het personeel niet onnodig bloot te stellen aan de risico's. Ook bespaar je hen de reis die ze moeten maken om naar kantoor te komen.
 
Als thuiswerken niet mogelijk is, probeer dan zo goed mogelijk rekening te houden met de voorschriften van de Rijksoverheid en het RIVM. Zorg er bijvoorbeeld voor dat die 1,5 meter afstand gewaarborgd is tijdens het werk, behalve als het niet anders kan. En zorg ervoor dat als er groepen mensen bij elkaar zijn, die groepen niet te groot zijn. Zo zorg je er in ieder geval voor dat je het risico op besmetting beperkt en je een veilige werkplek biedt. Dat is immers een van je plichten als werkgever.
 
Dus ja, als het nodig is voor het werk, kun je werknemers vragen te komen werken. Heeft iemand klachten, laat diegene vooral thuis uitzieken. Zo maak je de huidige situatie voor iedereen zo werkbaar mogelijk.
 

Mag de baas je reiskostenvergoeding stopzetten als je vanuit huis werkt door het coronavirus?

Als je normaal gesproken een reiskostenvergoeding krijgt voor je woon-werkverkeer, dan zijn daar grofweg twee manieren voor. De eerste optie is dat je elke reis declareert, bijvoorbeeld door elke maand een formulier in te vullen en daar je treinkaartjes of andere bewijzen bij te voegen. De tweede optie is dat je bij elke salarisuitbetaling een vaste vergoeding krijgt. Dit kan gebeuren op basis van je woon-werkafstand en de daarbij behorende autokilometers, maar ook bijvoorbeeld op basis van de kosten voor een NS-trajectkaart of ander OV-abonnement.

In het eerste geval krijg je geen reiskostenvergoeding als je thuiswerkt. Je hebt immers geen bonnetjes om te declareren, dus je werkgever heeft ook geen bewijzen om de vergoeding op te baseren.

In het tweede geval mag je werkgever ook de vergoeding stopzetten, want je reist immers niet en maakt daarvoor dus geen kosten. Je werkgever is in de meeste gevallen echter niet verplicht de vergoeding stop te zetten. Die kan ervoor kiezen de vergoeding te blijven doorbetalen als je bijvoorbeeld een doorlopend OV-abonnement hebt waarvoor jij kosten maakt.

Normaliter hanteert de Belastingdienst hiervoor een aantal voorwaarden. Reis je binnen een kalenderjaar minstens 3 van de 5 werkdagen per week naar je werk buitenshuis? Dan mag je werkgever gewoon de onbelaste vergoeding van 19 cent per kilometer blijven doorbetalen voor 5 werkdagen per week. Werk je in deeltijd? Dan veranderen de aantallen, maar de verhouding blijft dezelfde: je moet ongeveer 3/5e van je werkdagen naar je werkplek reizen. Reis je langer dan 6 weken achtereenvolgend niet naar je werkplek? Dan heb je in de maand(en) volgend op het einde van deze 6 weken geen recht meer op de onbelaste reiskostenvergoeding. De Belastingdienst heeft echter aangekondigd onbelaste reiskostenvergoedingen toe te staan zolang de crisissituatie aanhoudt.

Uiteraard kan in je arbeidsovereenkomst of cao iets anders worden gezegd over je rechten. Dan zijn die documenten leidend, mits die voorwaarden gelijk of beter zijn dan de wet. Zo kan er zijn afgesproken dat je een OV-abonnement sowieso vergoed krijgt, ongeacht thuiswerken of ziekte. Meer weten? Kijk voor de specifieke regeling bij de Belastingdienst.

Minder/geen werk

Ik werk in een kroeg die door de coronamaatregelen dicht is. Mijn werkgever laat me vakantiedagen opnemen, waardoor ik nu niet meer met vakantie kan. Mag dat?

Je werkgever mag je niet zomaar met vakantie sturen. Daar moet je echt zelf mee instemmen. De Rechtbank Rotterdam heeft recent ook bevestigd dat simpelweg verwijzen naar de coronacrisis niet genoeg is om als werkgever eenzijdig tot de opname van vakantiedagen te besluiten.

Heb je een contract voor een bepaald aantal uur? Dan heb je, zoals gebruikelijk, recht op een salaris gebaseerd op dat aantal uren. Je werkgever is namelijk verplicht je door te betalen. Het kan echter zijn dat in je contract iets anders is afgesproken. Check daarom eerst deze afspraken goed voordat je met je werkgever in gesprek gaat.

Heeft mijn baas het recht om personeel naar huis te sturen nu het rustiger is en hiervoor minuren te schrijven die later moeten worden ingehaald?

Eigenlijk bestaat je vraag uit twee vragen. Daarom, ten eerste: mag je baas het personeel zomaar naar huis sturen? Nee, je baas mag dat niet zomaar doen als jij wel gewoon in staat bent om te werken. Als je werkgever je naar huis wil sturen, kan dat alleen als jij daarmee instemt. Jullie hebben in je arbeidsovereenkomst namelijk een aantal werkuren per periode afgesproken. Bovendien heeft je werkgever je een rooster verstrekt waarop bepaalde tijden zijn afgesproken. Zulke afspraken kan niet eenzijdig gewijzigd worden op het moment dat je werkgever je naar huis wil sturen.

Ten tweede: als je naar huis gaat, mag je werkgever dan minuren schrijven? Dat ligt ingewikkelder. In het algemeen mag je werkgever minuren noteren als je te weinig uren maakt. Nu is echter het geval dat je werkgever jou naar huis stuurt omdat het rustiger is. Het Burgerlijk Wetboek zegt hierover dat de werkgever gewoon het normale salaris moet betalen als het werk (gedeeltelijk) niet is gedaan, behalve wanneer het niet-verrichte werk redelijkerwijs op de werknemer te verhalen valt. In dit geval kun je goed beargumenteren dat de niet-verrichte arbeid niet op jouw rekening behoort te komen. Je werkgever is immers degene die de actie heeft ondernomen om jou naar huis te sturen. Jij kunt er niets aan doen dat het rustig is op je werk.

Veel cao's zeggen hier ook iets over, bijvoorbeeld de Retail/Non-Food-cao. Daarin wordt vermeld dat minuren gewoon worden verrekend, "tenzij deze [minuren] zijn veroorzaakt door omstandigheden die in de invloedsfeer van de werkgever liggen." In dit geval is het niet zo dat je werkgever de zaak moet sluiten van overheidswege, zoals bij de horeca gebeurde. Je werkgever kiest zelf ervoor om jou naar huis te sturen, dus liggen de minuren in zijn invloedssfeer. Minuren schrijven, die je dan later zou moeten inhalen, is dan ook niet zo netjes van je werkgever in deze situatie. Sterker nog, je zou kunnen beweren dat het niet mag, al verschilt dit wel per cao.

Ik zou je baas willen adviseren om gebruik te maken van de tweede aanvraagperiode voor de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW). Als de aanvraag wordt goedgekeurd, kunnen jij en je collega's toch worden doorbetaald tijdens deze coronacrisis en wordt je werkgever voor maximaal 90% gecompenseerd. Dit komt ook ten goede van de arbeidsrelatie, want de kans is groot dat het aantal minuren nog veel groter wordt door de coronamaatregelen. Zoveel uren moeten inhalen maakt het werk er waarschijnlijk niet leuker op.

Ziekte- en vakantieverlof

Omdat ik een beetje verkouden was, ben ik naar huis gestuurd. Maar ik voel me goed en zou kunnen werken. Kan dit? En wat zijn mijn rechten?

Door de uitbraak van het coronavirus zijn het uitzonderlijke tijden. Een beetje verkouden zijn is voor veel werkgevers nu genoeg om een werknemer ziek naar huis te sturen. Dat mag, mits de situatie daarom vraagt. Daar lijkt het nu wel op.

Als je baas je ziek meldt, heb je wettelijk recht op 70% van het loon gedurende 2 jaar. In veel cao's is echter afgesproken dat je 100% krijgt doorbetaald, in ieder geval in het begin. Bekijk dus goed de cao om te zien wat op jou van toepassing is. Als je werkgever je naar huis heeft gestuurd uit voorzorg en je niet als ziek heeft aangemerkt, moet je uiteraard volledig doorbetaald worden.

Je zou met je baas kunnen afspreken dat je thuis gaat werken. Wanneer je werk echter niet geschikt is om vanuit huis te doen, dan zit er niets anders op dan thuis wachten tot je verkoudheid voorbij is.

Ik werk in een ziekenhuis en zou vakantie hebben tijdens de piekperiode van de coronacrisis. Omdat alle verloven werden ingetrokken, moest ik toch werken. Hoe werkt dat?

Door de coronacrisis zijn maatregelen genomen die normaliter niet aan de orde zijn. Het intrekken van verloven in de gezondheidszorg is hier een goed voorbeeld van. Dit mag alleen als de organisatie waarvoor je werkt in aanzienlijke problemen komt door jouw verlof. Dit is wettelijk vastgelegd. Gezien de situatie, waarin al het zorgpersoneel hard nodig was, kan het ziekenhuis best beargumenteren dat het opnemen van verlof een probleem had kunnen vormen.

De maatregel zou je verder niet moeten benadelen. Had je al een vakantie geboekt voor je verlof en werd je annulering niet door je verzekering vergoed? Dan moet je werkgever je daarvoor compenseren. Ook zijn de geannuleerde vakantiedagen uiteraard opnieuw in te zetten zodra de situatie dat weer toelaat.

Gezondheid

Ik werk in een grote fabriek, waar thuiswerken natuurlijk geen optie is. Bovendien behoor ik tot de risicogroep voor het coronavirus. Ben ik verplicht te gaan werken?

Als thuiswerken niet mogelijk is, dan adviseert de Rijksoverheid om de werktijden te spreiden, zodat grote groepen medewerkers tot het minimum beperkt blijven. Is dit organisatorisch niet mogelijk, dan zul je gewoon op je reguliere tijden moeten werken, ook als er veel mensen tegelijk aanwezig zijn. Hierbij wordt in principe geen onderscheid gemaakt tussen 'gezonde' mensen en risicogroepen.

Uiteraard wordt wel verwacht van de werkgever dat die voor een gezonde en veilige werkplek zorgt. Dit is normaal al een belangrijk gegeven, maar in jouw geval helemaal. Om dit goed te doen, moet je werkgever een risicoanalyse uitvoeren en op basis daarvan passende maatregelen nemen. Dat kan bijvoorbeeld al gaan om voldoende zeep bij de wc's en het extra schoonmaken van deurklinken en bedieningsknoppen. Als je het gevoel hebt dat je werkgever hier nog niet voldoende aandacht aan besteedt, dan is het verstandig daarover het gesprek aan te gaan. Levert dat niets op, dan is de vakbond inschakelen een optie.

Heeft je werkgever zoveel mogelijk gedaan om de risico's te verminderen? Dan ben je inderdaad verplicht te werken. Zomaar wegblijven van je werk raden we ten zeerste af, want dat wordt gezien als werkweigering.

Mijn werkgever wil mijn temperatuur opmeten voordat ik het gebouw in kan. Ik vraag me af of dit mag.

Je temperatuur opmeten mag inderdaad niet. Werkgevers die zelf je gezondheid controleren, schenden hiermee eigenlijk je lichamelijke integriteit. Dan maakt het niet uit of die bijvoorbeeld een oorthermometer of een contactloze thermometer gebruikt. Het gaat hier om bijzondere persoonsgegevens, in dit geval over gezondheid. Alleen een arts mag die gegevens opvragen en vervolgens verwerken. Dit is ook de reden dat je aan je werkgever, bij de ziekmelding, niet hoeft te vertellen wat je onder de leden hebt. Dat is niet een zaak van je werkgever.

Je werkgever mag je wel vragen zelf je temperatuur in de gaten te houden of je te vragen naar de (bedrijfs)arts te gaan. Gezien de huidige situatie vragen werkgevers bij een ziekmelding vaak wel of het gaat om COVID-19, de ziekte veroorzaakt door het coronavirus. Zoals eerder gezegd hoef je daar geen antwoord op te geven. Echter, we kunnen ons goed voorstellen dat de werkgever dat wil weten om het risico op besmetting te verminderen. Weeg daarom ook de belangen van je werkgever en je collega's goed af.

Maatregelen zzp'ers

Hoe zit het met de speciale maatregelen voor zzp'ers?

De Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (Tozo) is een speciale bijstandsuitkering voor zelfstandigen. Deze kun je in de meeste gevallen via de website van de gemeente waar je woont. De gemeente is namelijk verantwoordelijk voor het beoordelen van de aanvragen en het uitkeren van de bijstand.

Maar wat houdt de Tozo eigenlijk in? Het kabinet ondersteunt zelfstandige ondernemers die hard geraakt zijn door de coronacrisis. Als je door het wegvallen van werk financieel in de problemen komt, kun je aanspraak maken op de Tozo. Eigenlijk is dit hetzelfde als het aanvragen van bijstand, maar dan met soepelere regels. Op deze manier wil het kabinet ervoor zorgen dat zzp'ers en andere zelfstandige ondernemers niet onder het sociale minimum zakken.

In de derde periode van de Tozo, van 1 oktober 2020 tot 1 april 2021, telt het inkomen van je (eventuele) partner wel mee bij je bijstandsaanvraag. Dit is anders dan de regeling tijdens de eerste Tozo-periode van 1 maart tot 30 mei. Je bestaande vermogen wordt echter niet getoetst. Hiernaast moet je minimaal 1.225 uur per jaar in je bedrijf stoppen en gestart zijn als ondernemer vóór 17 maart 2020 om aanspraak te maken op de Tozo 3. Mocht je, in de maanden waarover je de Tozo hebt aangevraagd, meer verdienen dan je vooraf had opgegeven, dan kan het zijn dat je de uitkering (gedeeltelijk) moet terugbetalen.

Per maand ontvang je maximaal zo'n € 1.050 netto van de gemeente, afhankelijk van het inkomen dat je nog wel hebt. De bedoeling is immers om je inkomen aan te vullen tot het sociale minimum. Is je partner ook zelfstandige, dan kun je gezamenlijk een aanvraag indienen om tot zo'n € 1.500 netto per maand te ontvangen. De precieze bedragen vind je bij de Rijksoverheid.

Meer vragen? Check de vragen en antwoorden van de FNV en de pagina van FNV Zelfstandigen over de coronacrisis

Deel jouw ervaringen rond de coronacrisis

 
Loading...